Wydawca treści
Polskie lasy
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
Polska jest w europejskiej czołówce, jeśli chodzi o powierzchnię lasów. Zajmują one 29,2 proc. terytorium kraju, rosną na obszarze 9,1 mln ha. Zdecydowana większość to lasy państwowe, z czego prawie 7,6 mln ha zarządzane jest przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
W Polsce lasów wciąż przybywa. Lesistość kraju zwiększyła się z 21 proc. w roku 1945 do 29,2 proc. obecnie. Od roku 1995 do 2011 powierzchnia lasów zwiększyła się o 388 tys. ha. Podstawą prac zalesieniowych jest „Krajowy program zwiększania lesistości", zakładający wzrost lesistości do 30 proc. w 2020 r. i do 33 proc. w 2050 r. Lasy Polski są bogate w rośliny, zwierzęta i grzyby. Żyje w nich 65 proc. ogółu gatunków zwierząt.
Lasy rosną w naszym kraju na glebach najsłabszych, głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Wpływa to na rozmieszczenie typów siedliskowych lasu w Polsce. Ponad 55 proc. powierzchni lasów zajmują bory. Na pozostałych obszarach występują siedliska lasowe, głównie mieszane. Ich niewielką część stanowią olsy i łęgi – niewiele ponad 3 proc.
W latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc.
Na terenach nizinnych i wyżynnych najczęściej występuje sosna. Rośnie ona na 64,3 proc. powierzchni leśnej w PGL LP oraz na 57,7 proc. lasów prywatnych i gminnych. W górach przeważa świerk (zachód) oraz świerk z bukiem (wschód). Dominacja sosny wynika ze sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości. Kiedyś monokultury (uprawy jednego gatunku) były odpowiedzią na duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników.
W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział innych gatunków, głównie liściastych. Leśnicy odeszli od monokultur – dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do naturalnego dla danego terenu. Dzięki temu w latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc. Coraz częściej występują dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby.
W naszych lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat. Coraz więcej jest drzew dużych, liczących ponad 80 lat. Od końca II wojny światowej ich powierzchnia wzrosła z 0,9 mln ha do prawie 1,85 mln ha.
Raporty o stanie lasów w Polsce
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Dąb szypułkowy czy bezszypułkowy?
Dąb szypułkowy czy bezszypułkowy?
Lecą z drzew żołędzie – owoce dębu. A czy potrafimy określić, jaki to gatunek?
W Polsce występują trzy rodzime gatunki dębów: szypułkowy, bezszypułkowy i omszony. Na naszym terenie spotkać możemy jedynie te dwa pierwsze. Są do siebie bardzo podobne a pora kwitnienia i Pliniusz podaje, że żołędzie dębu były pokarmem człowieka wcześniej niż pszenica owocowania to najlepszy czas, by bez problemu je odróżnić. Nazwa gatunkowa pochodzi od sposobu osadzenia kwiatostanów żeńskich i rozwijających się z nich owoców. Jeśli więc spotkamy dęby na których żołędzie zwisają na kilkucentymetrowych szypułkach to jednoznacznie wiemy, że jest to dąb szypułkowy. Jeśli natomiast żołędzie będą osadzone bezpośrednio na pędach, wówczas bez wątpienia mamy do czynienia z dębem bezszypułkowym. Nieco trudniej przedstawia się rozpoznawanie gatunków na podstawie kwiatów. Dęby to gatunki rozdzielnopłciowe. Z daleka widać zwisające zielone kotki, lecz są to kwiaty męskie. Kwiaty żeńskie zaś, z których rozwiną się żołędzie, są znacznie drobniejsze i osadzone na końcu pędów. Jak już wiemy – jeśli zwisają na szypułkach, wówczas mamy do czynienia z dębem szypułkowym, jeśli natomiast osadzone są na pędzie, jest to dąb bezszypułkowy.
Odwrotnie natomiast przedstawia się sytuacja z liśćmi: u dębu szypułkowego ogonki są krótkie, u bezszypułkowego zdecydowanie dłuższe. Gdy drzewa pozbawione są liści rozpoznawania gatunków mogą podjąć się jedynie fachowcy. Nie jest to łatwe a sprawę utrudnia fakt, że... obydwa gatunki krzyżują się ze sobą, tworząc mieszańce o różnych cechach.
Spośród rodzimych gatunków wymienić należy jeszcze dąb omszony, ale ten występuje jedynie w rezerwacie przyrody w Bielinku nad Odrą. Dość często spotkać możemy dąb czerwony o charakterystycznie ostro zakończonych liściach. Przybył do nas z Ameryki Północnej, gdzie jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem dębu.
Dęby mogą wyrastać w potężne drzewa. Pewnie dlatego w wierzeniach ludzi pierwotnych uchodziły za pierwsze drzewa stworzone na świecie. Są to drzewa długowieczne, dlatego najwięcej pomników przyrody to właśnie dęby.
Pliniusz podaje, że żołędzie dębu były pokarmem człowieka wcześniej niż pszenica. Ale ostrożnie, w większych ilościach mogą być trujące. Dzikie zwierzęta mogą je natomiast jeść w dowolnych ilościach bez uszczerbku dla zdrowia. Żołędzie szczególnie upodobały sobie sójki, które dla ich walorów smakowych zrezygnowały nawet z wyprawy za morze.
